Öz

Amaç: Yanıklar, önemli morbidite ve psikolojik, duygusal ve fiziksel refahın bozulması dahil olmak üzere karmaşık, travmatik olaylardır. Bu çalışma, yanık olan adölesanlarda benlik saygısı ile sosyal anksiyete arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamıştır.

Gereç ve Yöntemler: Kesitsel, tanımlayıcı bir araştırma tasarımı kullanılmıştır. Araştırma, 86 adölesan ile 12 yataklı Pediatrik Yanık Merkezinde gerçekleştirildi. Veri toplama formu, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Çocuklar için Sosyal Anksiyete Ölçeği kullanılmıştır. İstatistiksel analizler için karşılaştırmalar p<05 anlamlılık düzeyinde yapılmıştır.

Bulgular: Sıcak sıvı (%31.4), kimyasallar (%22.1), alevler (%17.4), elektrik (%16.3) ve sıcak cisimlerle temas (%12.8) yanık faktörleriydi. Katılımcıların %81.4’ünde skar/iz olduğu belirlenmiştir. Yanık toplam vücut yüzey alanı sırasıyla, %1-%10 (%61.6), %10-%25 (%32.6), ≥%50 (%3.5), ve %25-%50 (%2.3). Benlik saygısı puanlarının ve sosyo-demografik değişkenlerin çocukların sosyal kaygısı üzerindeki etkilerine göre oluşturulan çoklu doğrusal regresyon modeli istatistiksel olarak anlamlıydı (F(20.65)=2.384, p<.05). Çalışmada, çocuklar için sosyal anksiyete ölçeğindeki puanlardaki varyansın %42.6’sı benlik saygısı puanları ve sosyo-demografik değişkenler ile açıklanmıştır. Benlik saygısı puanları, çocukların sosyal kaygı puanlarını istatistiksel olarak olumlu ve anlamlı olarak öngörmüştür (B=4.413, t=4.139, p<.05).

Sonuç: Çalışmamız, çalışma sorumuz doğrultusunda yanık olan adölesanlarda düşük benlik saygısı ile yüksek sosyal anksiyete arasında ilişki olduğunu, çocuklarda yanık öyküsü ile çocukların özellikleri arasında ilişki olmadığını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler: Adölesan, Yanık, Benlik saygısı, Sosyal anksiyete

Referanslar

  1. Wanjeri JK, Kinoti M, Olewe THAM. Risk factors for burn injuries and fire safety awareness among patients hospitalized at a public hospital in Nairobi, Kenya: A case control study. Burns 2018; 44:962-8.
  2. Sarıgöl OY, Sütsünbüloğlu E. Yanık yaraları ve hemşirelik bakımı.Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics 2017; 3:216-23.
  3. World Health Organization. Erişim Tarihi: 29 Ekim 2022. Avaible from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/burns.
  4. American Burn Association. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. Avaible from: Education – American Burn Association (ameriburn.org)
  5. Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. Avaible from: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24572.
  6. National Safe Kids Company. Erişim Tarihi: 18 Eylül 2022. Avaible from: https://www.safekids.org/embed/1829
  7. Bakker A, Maertens KJ, Van Son MJ, Van Loey NE. Psychological consequences of pediatric burns from a child and family perspective: a review of the empirical literature. Clin Psychol Rev 2013; 33:361-71.
  8. Kim LM, Manion AB. Improving self-esteem and building self-confidence in adolescent mothers: implementation of self-efficacy-focused activity sessions. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv 2019; 57:11-5.
  9. Mehrabi A, Falakdami A, Mollaei A, Takasi P, Ghorbani VP, Jafari H, et al. A systematic review of self-esteem and related factors among burns patients. Ann Med Surg (Lond) 2022; 84:104811.
  10. Russell W, Robert RS, Thomas CR, Holzer CE, Blakeney P, Meyer WJ. Self perceptions of young adults who survived severe childhood burn injury. J Burn Care Res 2013; 34:394–402.
  11. Gorbani A, Rezaiee Moradali M, Shabanloei R. Relationship between self-esteem and perceived social support in burn patients in Sina Hospital of Tabriz. Nurs Open 2021; 8:1194-1200.
  12. Demir T, Demir ED, Türksoy N, Özmen E, Uysal Ö. Çocuklar için sosyal anksiyete ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği. Düşünen Adam 2000; 13:42-8.
  13. Jain M, Khadilkar N, De Sousa A. Burn-related factors affecting anxiety, depression and self-esteem in burn patients: an exploratory study. Ann Burns Fire Disasters 2017; 30:30-4.
  14. do Amaral Zorita L, Blanes L, Francescato Veiga D, da Silva Augusto F, Masako Ferreira L. Health-related quality of life and self-esteem among burn patients. Wounds: a Compendium of Clinical Research and Practice. Wounds 2016; 28:27-34.
  15. Çuhadaroğlu F. Adölesanlarda Benlik Saygısı, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Ankara, 1986.
  16. Pallant J. SPSS Survival Manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows (Version 12). 2nd ed. New York: Open University Press, 2007.
  17. Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6th ed. Boston: Pearson, 2013.
  18. Patterson KN, Beyene TJ, Lehman K, VerLee SN, Schwartz D, et al. Evaluating effects of burn injury characteristics on quality of life in pediatric burn patients and caregivers. Burns 2023; S0305-4179(23)00011-6.
  19. European Burns Association (EBA): European practice guidelines for burn care – Minimum level of burn care provision in Europe, Version 4, Barcelona/Spain 2017; 1-147.
  20. Santos JV, Viana J, Oliveira A, Ramalho A, Sousa-Teixeira J, et al. Hospitalisations with burns in children younger than five years in Portugal, 2011-2015. Burns 2019; 45:1223-30.
  21. Han D, Wei Y, Li Y, Zha X, Li R, et al. epidemiological and clinical characteristics of 5,569 pediatric burns in Central China from 2013 to 2019. Front Public Health 2022; 10:751615.
  22. Zheng Y, Lin G, Zhan R, Qian W, Yan T, Sun L, et al. Epidemiological analysis of 9,779 burn patients in China: An eight-year retrospective study at a major burn center in southwest China. Exp Ther Med. 2019; 17:2847-54.
  23. Dinesh A, Polanco T, Khan K, Ramcharan A, Engdahl R. Our inner-city children inflicted with burns: A retrospective analysis of pediatric burn admissions at Harlem Hospital, NY. J Burn Care Res 2018; 39:995-9.
  24. Nthumba PM. Burns in sub-Saharan Africa: A review. Burns 2016; 42:258-66.
  25. Chen B, Hou J, Song H, Gao Q, Xu M, Wang F, et al. Using rational strategies for children’s scars based on more than 5 years assessment after burn. Burns 2021; 47:190-7.
  26. Öztorun Cİ, Demir S, Azılı MN, Şenaylı A, Livanelioğlu Z, Şenel E. The outcomes of becoming a pediatric burn center in Turkey. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2016; 22:34-9.
  27. Smolle C, Cambiaso-Daniel J, Forbes AA, Wurzer P, Hundeshagen G, Branski LK, et al. Recent trends in burn epidemiology worldwide: A systematic review. Burns 2017; 43:249-57.
  28. Simons M, Kimble R, McPhail S, Tyack Z. The longitudinal validity, reproducibility and responsiveness of the
  29. Brisbane Burn Scar Impact Profile (caregiver report for young children version) for measuring health-related quality of life in children with burn scars. Burns 2019; 45:1792-809.
  30. Riobueno-Naylor A, Williamson H, Canenguez K, Kogosov A, Drexler A, Sadeq F, et al. Appearance concerns, psychosocial outcomes, and the feasibility of implementing an online intervention for adolescents receiving outpatient burn care. J Burn Care Res 2021; 42:32-40.
  31. Rimmer RB, Bay RC, Sadler IJ, Alam NB, Foster KN, Caruso DM. Parent vs burn-injured child self-report: contributions to a better understanding of anxiety levels. J Burn Care Res 2014; 35:296–302.
  32. Hart TA, Flora DB, Palyo SA, Fresco DM, Holle C, Heimberg RG. Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment 2008; 15:48-59.

Telif hakkı ve lisans

Nasıl atıf yapılır

1.
Suluhan D, Sağıroğlu E, Demir S, Yıldız D, Onat M, Şenel E. Yanığı Olan Adölesanlarda Benlik Saygısı ile Sosyal Anksiyete Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Turk J Pediatr Dis [Internet]. 2023 May 29 [cited 2025 May 25];17(3):243-9. Available from: https://turkjpediatrdis.org/article/view/979