Öz

Özet

Amaç: Ders
başarısızlığı nedeniyle çocuk psikiyatrisi kliniğine başvurularda dikkat
eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve disleksi öne çıkmaktadır. Bu
bozuklukların klinik olarak ayrımı zor olabilmektedir, fakat müdahaleyi
değiştireceğinden bu ayrımın yapılması kritiktir. Bu çalışmanın amacı DEHB ve
DEHB+Disleksi gruplarında nöropsikolojik bileşenlerin karşılaştırılarak
değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntemler: Hacettepe
Üniversitesi Çocuk Hastanesi’nde ders başarısızlığı yakınmasıyla değerlendirilen
ve DEHB ve/ya da disleksi şüphesiyle ayırıcı tanı açısından nöropsikolojik
testleri yaptırılan 53 çocuk bu çalışmada örneklemi oluşturmuştur. Değerlendirmeler
sonucunda çocuklar yalnızca DEHB tanısı konanlar ve hem DEHB hem de disleksi
tanısı konanlar (DEHB+Disleksi) olarak iki gruba ayrılarak, sosyodemografik
özellikler ve nöropsikolojik test sonuçları karşılaştırılmıştır.

Bulgular:
DEHB ve disleksi, klinik olarak büyük oranda örtüşme göstermesine rağmen
DEHB+Disleksi grubunda DEHB grubu ile karşılaştırıldığında, kız cinsiyet daha
fazla, WISC-R testinde benzerlikler alt test puanı daha düşük, resim tamamlama
puanı ise daha yüksek bulunmuş; Stroop testinin 1.ve 2. bölümlerinde tepki süresi
beklenenden uzun olanların daha fazla ve okuma hızının ise daha düşük olduğu saptanmıştır.









Tartışma: Çalışmamızda
DEHB ile DEHB+Disleksi grupları arasında değerlendirilen nöropsikolojik testler
açısından klinisyene yol gösterebilecek belirgin ayırt edici noktalar
olabileceği görülmüştür. WISC-R zeka puanlarının ötesinde, alt test puanlarının
ayrıca değerlendirilmesinin ve DEHB’ye eşlik eden disleksi durumunda işlemleme
hızının düşük olması ile ilişkili olabilecek uzamış tepki süresinin önemi bir
kez daha ortaya konmuştur. 

Anahtar Kelimeler: DEHB, Disleksi, eşhastalanım, nöropsikolojik test, ayırıcı tanı

Referanslar

  1. 1. NIMH [Internet]. Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/index.shtml 13 Ocak 2019.
  2. 2. Aysev A. Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları 2001;3: 417-425.
  3. 3. Bilgic A, Kılıc BG, Gürkan K, Aysev A. Disruptive behavior disorders and special learning disorders in a clinical sample with diagnosis of Attention Deficit Hyperactivity Disorder. J Child Adolesc Ment Heal. 2006;13(2):54–59.
  4. 4. Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. 4. Baskı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 1995.
  5. 5. Sexton CC, Gelhorn HL, Bell JA, Classi PM. The Co-occurrence of Reading Disorder and ADHD: Epidemiology, Treatment, Psychosocial Impact, and Economic Burden. J Learn Disabil. 2012;45(6):538–64.
  6. 6. Turgut Turan S, Erdoğan Bakar E, Erden G, Karakaş S. Using neuropsychometric measurements in the differential diagnosis of specific learning disability. Nöropsikiyatri Arşivi 2016;53(2):144–51.
  7. 7. Savaşır I ŞN. Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-R) El Kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 1995.
  8. 8. Epstein JN, Erkanli A, Conners CK, Klaric J, Costello JE, Angold A. Relations between continuous performance test performance measures and ADHD behaviors. J Abnorm Child Psychol. 2003;31(5):543–54.
  9. 9. Zangwill OL. Clinical Tests of Memory Impairment. Proc R Soc Med. 1943;36(11):576–80.
  10. 10. Karakaş S, Doğutepe Dinçer E. BİLNOT Bataryası El Kitabı: Nöropsikolojik Testlerin Çocuklar için Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları: BİLNOT- Çocuk (Cilt I). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2011.
  11. 11. Karakaş S, E DD. BİLNOT Bataryası El Kitabı: Nöropsikolojik Testlerin Çocuklar için Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları: BİLNOT- Çocuk (Cilt II). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2011.
  12. 12. Stroop JR. Studies of interference in serial verbal reactions. J Exp Psychol. 1935;18(6):643–62.
  13. 13. Scarpina F, Tagini S. The Stroop Color and Word Test. Front Psychol. 2017;8:557.
  14. 14. MacLeod CM. Half a century of research on the Stroop effect: an integrative review. Psychol Bull. 1991;109(2):163–203.
  15. 15. Koppitz EM. The visual aural digit span test. New York: Grune & Stratton,1977.
  16. 16. Yalın A, Karakaş S. Görsel İşitsel Sayı Dizisi Testi A formunun bir Türk çocuk örnekleminde güvenirlik, geçerlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 9 (32), 6-14.
  17. 17. Wilkinson G. WRAT-3. Wilmington: 1993.
  18. 18. Erden G, Kurdoğlu F, Uslu R. İlköğretim okullarına devam eden Türk çocuklarının sınıf düzeylerine göre okuma hızı ve yazım hataları normlarının geliştirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi 2002;13:5-13.
  19. 19. Cohen J. A power primer. Tutor Quant Methods Psychol. 2007;3:79-83.
  20. 20. Ferguson C. An effect size primer: a guide for clinicians and researchers. Prof Psychol Res Pract. 2009;40:532-8.
  21. 21. Kraemer HC, Morgan GA, Leech NL, Gliner JA, Vaske JJ, Harmon RJ. Measures of clinical significance. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2003;42(12):1524–9.
  22. 22. Willcutt, EG., Pennington BF. Psychiatric comorbidity in children and adolescents with reading disability. J Child Psychol Psychiatry Allied Discip. 2000;41, 1039–1048.
  23. 23. Dubow EF, Boxer P, Huesmann LR. Long-term Effects of Parents’ Education on Children’s Educational and Occupational Success: Mediation by Family Interactions, Child Aggression, and Teenage Aspirations. Merrill Palmer Q. 2009;55(3):224–49.
  24. 24. Cak HT, Dinc GS, Tuzun Z, Evinc SG, Cop E, Cuhadaroglu Cetin F. Comorbidity and continuity of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) from childhood to adolescence in Turkey. ADHD Atten Deficit Hyperact Disord. 2013;5(4):353–60.
  25. 25. Germanò E, Gagliano A, Curatolo P. Comorbidity of ADHD and OCD. Developmental Neuropsychology 2010; 475-493.
  26. 26. Erdoğan-Bakar E, Soysal Ş, Kiriş N, Şahin A, Karakaş S. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Değerlendirilmesinde Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği Geliştirilmiş Formunun Yeri. Klinik Psikiyatri 2005;8:5-17.
  27. 27. Kiriş N. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda Zekânın Wechsler Zeka Testi ve Raven Standart Progresif Matrisler Testi ile Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: 2002.
  28. 28. Erdoğan Bakar E, Soysal A. Ş, Kiriş N, Işık Taner Y, Karakaş S. Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği Yeniden Gözden Geçirilmiş Formunun Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda Ölçtüğü Özellikler. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2011;18 (3).
  29. 29. Kiriş N, Karakaş S. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Zeka Testlerinden ve İlgili Diğer Nöropsikolojik Araçlardan Yordanabilirliği. Klinik Psikiyatri Dergisi 2004;7(3):139–52.
  30. 30. Maughan B, Carroll J. Literacy and mental disorders. Curr Opin Psychiatry. 2006;19(4):350–4.
  31. 31. Erman Ö. Öğrenme bozukluğu ve dikkat eksikliği aşırı hareketlilik bozukluğu olgularının nörofizyolojik ve nöropsikolojik yöntemlerle incelenmesi. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara: 1997.
  32. 32. Korkmazlar Ü, Sürücü Ö. Öğrenme bozuklukları. In: Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. Ankara: Golden Print. 2007: 307-326.
  33. 33. Katz LJ, Brown FC, Roth RM, Beers SR. Processing speed and working memory performance in those with both ADHD and a reading disorder compared with those with ADHD alone. Arch Clin Neuropsychol. 2011;26(5):425–33.

Telif hakkı ve lisans

Nasıl atıf yapılır

1.
Hökelekli FÖ, Çak T, Çengel Kültür E. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Eşlik Eden Disleksi Ayrımında Temel Nöropsikolojik Testler. Turk J Pediatr Dis [Internet]. 2020 Jun. 26 [cited 2025 May 25];14(4):302-9. Available from: https://turkjpediatrdis.org/article/view/674