Öz


Amaç: Demir, çinko ve A vitamini toplum sağlığı açısından önemli mikrobesinlerdir. Bu üç mikrobesin organizmada hücre bölünme ve farklılaşmasında, immünitede, kemik gelişiminde, görme, zeka ve algılama fonksiyonunda, anne ve çocuk mortalitesinde etkilidir. Çalışmada, sağlıklı çocuklarda serum demir, çinko ve A vitamini eksikliği prevalansını ve eksikliklerinin birbiriyle olan ilişkisini araştırdık. 

Gereç ve Yöntemler: Çalışmamızda Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Çocuk Polikliniği’ne başvuran 6-14 yaş arasındaki 174 kız, 160 erkek olmak üzere toplam 334 sağlıklı çocukta serum demir, çinko, A vitamini değerleri ve tam kan sayımı çalışıldı. 

Bulgular: Demir eksikliği prevalansı %49.7, çinko eksikliği prevalansı %18.9, A vitamini eksikliği prevalansı %14.7 saptandı. Serum demir, çinko ve A vitamini düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmadı. Demir eksikliği olan ve olmayan olgular arasında çinko veya A vitamini eksikliği açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. Kızlar ve erkekler arasında demir ve A vitamini eksikliği açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. Çinko eksikliği ise kızlarda %23.6 (n=41), erkeklerde %13.8 (n=22) olarak bulunmuş olup aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptandı (p=0.022). 

Sonuç: Sağlam çocuklarda bile demir, çinko ve A vitamini eksikliğinin önemli boyutlarda olduğu görülmektedir. Özellikle demir eksiliği yürütülen çalışmalara, programlara rağmen halen yüksek oranlarda seyretmektedir. Türkiye’de mikrobesin eksikliklerin sıklığının belirlenebilmesi için yeterli olgu sayısı ile değişik özellikte toplum örneklerinin incelenmesine ihtiyaç vardır. 

Anahtar Kelimeler: A vitamini, Çinko, Çocukluk çağı, Demir

Referanslar

  1. 1. Bundak R, Neyzi O. Büyüme. İçinde: Neyzi O, Ertuğrul T (yazarlar).
  2. Pediyatri 1. 4.baskı. İstanbul: Nobel; 2010: 89-113.
  3. 2. Bailey RL, West KP, Black RE. The epidemiology of global
  4. micronutrient deficiencies. Ann Nutr Metab 2015;66:22-33.
  5. 3. Merovitch J, Sherf M, Antebi F, Barhoum-Noufi M, Horev Z, Jaber L,
  6. et al. The incidence of anemia in an Israeli population: A population
  7. analysis for anemia in 34, 512 Israeli infants aged 9 to 18 months.
  8. Pediatrics 2006;118:1055-60.
  9. 4. Siegel EH, Stoltzfus RJ, Khatry SK, Leclerq SC, Katz J, Tielsch JM.
  10. Epidemiology of anemia, among 4-to-17-month-old children living
  11. in south central Nepal. Eur J Clin Nutr 2006;60:228-35.
  12. 5. De Maeyer E, Adiels-Tegmen M. The prevalence of anemia in the
  13. world. Who Health Stat Q 1985;38:302-16.
  14. 6. Oski AF, Brugnara C, Nathan GD. A diagnostic approach to the
  15. anemic patient. In: Nathan and Oski’s ed. Haematology of Infancy
  16. and Childhood. 6th ed. Philedelphia: Saunders Company, 2003;
  17. 409-19.
  18. 7. West KP. Extent of vitamin A deficiency among preschool children
  19. and women of reproductive age. J Nutr 2002;132:2857S-66S.
  20. 8. Global prevalence of vitamin A deficiency in populations at risk
  21. 1995-2005. Geneva: World Health Organization, 2009.
  22. 9. Tanzer F. Çinko ve sağlığa etkileri. Türkiye Klinikleri Dergisi,
  23. Vitaminler ve Mineral Özel Sayısı 2006;11: 68-78.
  24. 10. Duque X, Flores-Hernández S, Flores-Huerta S, Méndez-Ramírez
  25. I, Muñoz S, Turnbull B, et al. Prevalence of anemia and deficiency
  26. of iron, folic acid and zinc in children younger than 2 years of
  27. age who use the health services provided by the Mexican Social
  28. Security Institute. BMC Public Health 2007;7:345.
  29. 11. Munoz EC, Rosado JL, Lopez P, Furr HC, Allen LH. Iron and
  30. zinc supplementation improves indicators of vitamin A status of
  31. Mexican preschoolers. Am J Clin Nutr 2000;71:789-94.
  32. 12. Baqui AH, Zaman K, Persson LA, El Arifeen S, Yunus M, Begum
  33. N, et al. Simultaneous weekly supplementation of iron and zinc is
  34. associated with lower morbidity due to diarrhea and acute lower
  35. respiratory infection in Bangladeshi infants. J Nutr 2003;133:4150-
  36. 7.
  37. 13. Lanzkowsky P. Iron deficiency anemia. In: Manual of Pediatric
  38. Hematology and Oncology. 5th ed. 2011:38-58.
  39. 14. Sommer A, Davidson FR. Assessment and control of vitamin A
  40. deficiency: The annecy accords. J Nutr 2002;132:2845S-50S.
  41. 15. Freire WB. Strategies of the Pan American Health Organization/
  42. World Health Organization for the Control of Iron Deficiency in Latin
  43. America. Nutr Reviews 1997;55:183-8.
  44. 16. Sazawal S, Black RE, Ramsan M, Chwaya HM, Dutta A,
  45. Dhingra U, Stoltzfus RJ, Othman MK, Kabole FM. Effect of zinc
  46. supplementation on mortality in children aged 1-48 months: A
  47. community-based randomised placebo-controlled trial. Lancet
  48. 2007;369:927-34.
  49. 17. Yakoob MY, Theodoratou E, Jabeen A, Imdad A, Eisele TP,
  50. Ferguson J, et al. Preventive zinc supplementation in developing
  51. countries: Impact on mortality and morbidity due to diarrhea,
  52. pneumonia and malaria. BMC Public Health 2011;11:S23.
  53. 18. World Health Organization. Global Prevalence of Vitamin a
  54. Deficiency in Populations at Risk 1995–2005: Who Global Database
  55. on Vitamin a Deficiency. Geneva: World Health Organization, 2009.
  56. 19. Özdemir N. Çocuklarda tanıdan tedaviye demir eksikliği anemisi.
  57. Türk Pediatrti Arşivi 2015;50:11-9.
  58. 20. Sağlık Bakanlığı, 12-23 aylık çocuklarda demir kullanım araştırması
  59. raporu. Ankara: Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Genel Müdürlüğü
  60. Matbaası, 2008.
  61. 21. Erduran E. Türkiye’de demir eksikliği anemisi ve güncel yaklaşım.
  62. XXXVI. Ulusal Hematoloji Kongresi; 2010, 3-7 Kasım, Antalya,
  63. Türkiye.
  64. 22. Yavuz T, Korkut S, Yavuz Ö, Kocabay K. Batı-Karadeniz bölgesinde
  65. adölesanlarda anemi ve demir eksiklği anemisi prevalansı. Türkiye
  66. Klinikleri Pediatri Dergisi 2004;13:71-5.
  67. 23. Berçem İ, İçağasıoğlu D, Cevit Ö, Törel Ergür A, Berçem G, Gültekin
  68. A, et al. Sivas’ta 12-18 yaş grubu adolesanlarda demir eksikliği ve
  69. demir eksikliği anemisi prevalansı. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi
  70. 1999;8:15-20.
  71. 24. Kılınç M, Yüregir GT, Ekerbiçer H. Anaemia and iron deficiency
  72. anaemia in South-East Anatolia. Eur J Haematol 2002;69:280-3.
  73. 25. Kılıçbay F, Özarda İlçöl Y, Baytan B, Günay Ü, Güneş AM. Bursa
  74. ilinde 1-16 yaş çocuklarda demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi
  75. prevalansı. Güncel Pediatri Dergisi 2006;4.
  76. 26. Işık Balcı Y, Karabulut A, Gürses D, Çövüt İE. Prevalence and risk
  77. factors of anemia among adolescents in Denizli, Turkey. Iran J
  78. Pediatr 2012;22:77-81.
  79. 27. Kara B, Cal S, Aydoğan A Sarper N. The prevalence of anemia
  80. in adolescents. A study from Turkey. J Pediatr Hematol Oncol
  81. 2006;28:316-21.
  82. 28. Yazıcı S, Çelik T, Seyrek K. Çocukluk çağında anemi sıklığı. İzmir Dr.
  83. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi 2012;2:6-9.
  84. 29. Koc A, Kosecik M, Vural H, et al. The frequency and etiology of
  85. anemia among children 6-16 years of age in the southeast region
  86. of Turkey. Turk J Pediatr 2000;42:91–5.
  87. 30. International Zinc Nutrition Consultative Group (IZiNCG), Brown
  88. KH, Rivera JA, Bhutta Z, Gibson RS, King JC, et al. International
  89. Zinc Nutrition Consultative Group (IZiNCG) technical document
  90. #1. Assessment of the risk of zinc deficiency in populations and
  91. options for its control. Food Nutr Bull 2004;25:S99-203.
  92. 31. Kılıçbay F, Gücer Ş, Baytan B, Günay Ü, Güneş AM. Bursa ilinde
  93. 1-16 yaş çocuklarda çinko eksikliği prevalansı. Güncel Pediatri
  94. Dergisi 2006;4.
  95. 32. Vurallı D. İlkokul çağındaki çocuklarda A vitamini ve çinko düzeyinin
  96. belirlenmesi ve etki eden faktörlerin değerlendirilmesi (Uzmanlık
  97. Tezi). Ankara: 2010.
  98. 33. Arcagök B, Özdemir N, Yıldız İ, Celkan T. Çocukluk çağında demir
  99. eksikliğinin kan çinko düzeyi ile ilişkisi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
  100. Dergisi 2013;56:63-70.
  101. 34. Arslan S. Düzce ili Yığılca ilçesindeki okul çağı çocuklarında anemi
  102. ve çinko eksikliğinin değerlendirilmesi (Uzmanlık Tezi). Düzce: 2011.
  103. 35. Feranchak AP, Ramirez RO, Sokol RJ. Medical and nutritional
  104. management of cholestasis. In: Suchy FJ, Sokol RJ, Balistreri WF,
  105. (eds). Liver Disease in Children. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott
  106. Williams and Wilkins, 2001:195–237.
  107. 36. Nojilana B, Norman R, Bradshaw D. Estimating the burden of
  108. disease attributable to vitamin A deficiency in South Africa in 2000.
  109. S Afr Med J 2007;97:748-53.
  110. 37. Tansuğ N, Polat M, Çeşme S. Vitamin A status of healthy children
  111. in Manisa, Turkey. Nutr J 2010;9:34.
  112. 38. Vurallı D, Tumer L, Hasanoğlu A, Biberoğlu G, Pasaoğlu H. Vitamin
  113. A status and factors associated in healthy school-age children. Clin
  114. Nutr 2014;33: 509-12.
  115. 39. Midyat L, Kurugöl NZ, Akşit S, Tanrıverdi M, Yağcı RV. Dietary
  116. vitamin A intake and serum retinol concentrations of preschool
  117. children from different socio-economical levels in İzmir, Turkey.
  118. Foundation Acta Pædiatrica 2011;100: e24–e27.
  119. 40. Yıldırım S. Eskişehir il merkezinde 0-18 yaş grubu çocuklarda a
  120. vitamini düzeyleri (Uzmanlık Tezi). Eskişehir: 2011.
  121. 41. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Haber Bülteni, Sayı: 21824, 2015.
  122. 42. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Seçilmiş Göstergelerle Zonguldak,
  123. Ankara: TÜİK, 2013.
  124. 43. Yıldız EB, Sivri U, Berber M. Türkiye’de illerin sosyoekonomik
  125. gelişmişlik sıralaması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
  126. Fakültesi Dergisi 2012;39:147-67.

Telif hakkı ve lisans

Nasıl atıf yapılır

1.
Örnek Z. Okul Çağındaki Çocuklarda Demir, Çinko ve A Vitamini Eksikliği Prevalansının Değerlendirilmesi. Turk J Pediatr Dis [Internet]. 2019 May 24 [cited 2025 May 24];13(3):154-9. Available from: https://turkjpediatrdis.org/article/view/606