Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, çeşitli yaş gruplarındaki fenilketonüri(FKÜ) hastalarının beslenme alışkanlıklarını, tükettikleri enerji, protein ve fenilalanin miktarını belirlemek ve diyete uyumlarının metabolik kontrol üzerindeki etkisini değerlendirmektir.

Gereç ve Yöntemler: Çalışma 1 Mart 2022-30 Eylül 2022 tarihleri arasında, Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Çocuk Hastanesi Metabolizma Polikliniği’nde FKÜ tanısı ile takip edilen 2-18 yaş arası 20 çocuk üzerinde gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar, diyet uyumu açısından değerlendirilmiş ve kan fenilalanin ve tirozin seviyeleri ölçülmüştür.

Bulgular: Çalışmaya katılan 20 hastanın %42.9’u (n=9) kız, %57.1’i (n=12) erkekti ve hastaların ortalama yaşı 4.7±3.22 yıldı. Yaş dağılımı %70 (n=14) 2-6 yaş, %20 (n=4) 6-10 yaş ve %10 (n=2) 10-13 yaş aralığındadır. Hastalar altı aylık takip süresince dört kez kontrole gelmişti. Günlük diyet fenilalanin seviyesi ile kan fenilalanin seviyesi arasında ilk ve son kontrollerde orta düzeyde negatif korelasyon, 2. ve 3. kontrollerde ise yüksek düzeyde negatif korelasyon bulundu (p=0.006, p<0.001, p<0.001, p=0.013). Günlük amino asit karışımı tüketim sıklığı ile diyet uyumu arasında pozitif orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p=0.025). Günlük öğün sayısı arttıkça önerilen diyete uyum artmaktaydı. Takiplerde, kan fenilalanin seviyesi ile amino asit karışımının tamamının tüketimi, diyet uyumu ve günlük amino asit karışımı tüketim sıklığı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmadı.

Sonuç: Fenilketonüride beslenme alışkanlıkları, günlük diyetle alınan fenilalanin miktarı ve amino asit karışımı tüketim sıklığı, diyet uyumu ve metabolik kontrolü etkilemektedir. Yaşam boyu tıbbi beslenme tedavisinin uygulanabilirliği için multidisipliner ekip desteği, sık takip ve önerilen diyete uyum hedeflenmelidir.

Anahtar Kelimeler: fenilalanin, fenilketonüri, metabolik kontrol

Referanslar

  1. Brown CS, Lichter-Konecki U. Phenylketonuria (PKU): A problem solved? Mol Genet Metab 2015;6:8-12.
  2. Koksal G, Gokmen H. Nutritional Therapy in Pediatric Diseases. Ankara: Hatiboglu Publishing; 2016.
  3. Vockley J, Anderson HC, Antshel KM, Braverman NE, Burton BK, Frazier DM, et al. Phenylalanine hydroxylase deficiency: diagnosis and management guideline. Genet Med 2014;16:188-200.
  4. Gencan G. Newborn Screening Programs. In: Current Debates in Health Sciences 2. Ankara: Platanus Publishing 2022:65-84.
  5. Gokmen Ozel H, Kucukkasap T, Koksal G, Kalkanoglu Sivri H, Dursun A, Tokatli A, et al. Does maternal knowledge impact blood phenylalanine concentration in Turkish children with phenylketonuria? J Inherit Metab Dis 2008;31:213-7.
  6. Van Spronsen FJ, Van Wegberg AM, Ahring K, Belanger-Quintana A, Blau N, Bosch AM, et al. Key European guidelines for the diagnosis and management of patients with phenylketonuria. Lancet Diabetes Endocrinol 2017;5:743-56.
  7. Aktac S, Akduman G, Kundakci S, Kargin D, Icen H. The effect of maternal nutrition behaviors on the nutritional status and behaviors of children with phenylketonuria. Turk J Pediatr Dis 2021;15:174-80.
  8. MacDonald A, Gokmen Ozel H, Van Rijn M, Burgard P. The reality of dietary compliance in the management of phenylketonuria. J Inherit Metab Dis 2010;33:665-70.
  9. McWhorter N, Ndugga-Kabuye MK, Puurunen M, Ernst SL. Complications of the low phenylalanine diet for patients with phenylketonuria and the benefits of increased natural protein. Nutrients 2022;14:4960.
  10. Camp KM, Parisi MA, Acosta PB, Berry GT, Bilder DA, Blau N, et al. The effect of improved dietary control on cognitive and psychiatric functioning in adults with phenylketonuria: The ReDAPT study. Orphanet J Rare Dis 2021;16:35.
  11. Ahring K, Belanger-Quintana A, Dokoupil K, Gokmen Ozel H, Lammardo AM, MacDonald M, et al. Blood phenylalanine control in phenylketonuria: a survey of 10 European centers. Eur J Clin Nutr 2011;65:275-8.
  12. Blau N, Van Spronsen FJ, Levy HL. Phenylketonuria. Lancet 2010;376:1417-27.
  13. Tandogan Z, Gultekin Bilgin M. Evaluation of dietary habits and food consumption levels of patients with phenylketonuria. Journal of Child 2022;22:191-9.
  14. Acosta P. PKU Nutrition Management Guidelines, Final Report. Genetic Metabolic Dietitians International, First Edition 2015.
  15. Akay Haci I. Factors affecting treatment adherence in patients with phenylketonuria. Specialist Thesis, Dokuz Eylul University Faculty of Medicine, Department of Pediatrics, Izmir 2016.
  16. Yilmaz O. Evaluation of dietary phenylalanine tolerance in individuals with phenylketonuria. Master’s Thesis, Hacettepe University Institute of Health Sciences, Ankara, 2017.
  17. Olsson GM, Montgomery SM, Alm J. Family conditions and dietary control in phenylketonuria. J Inherit Metab Dis 2007;30:708-15.
  18. Manta-Vogli PD, Dotsikas Y, Loukas YL, Schulpis KH. The phenylketonuria patient: A recent dietetic therapeutic approach. Nutr Neurosci 2020;23:628-39.
  19. Mlcoch T, Puda R, Jesina P, Lhotakova M, Sterbova S, Dolezal T. Dietary patterns, cost and compliance with low-protein diet of phenylketonuria and other inherited metabolic diseases. Eur J Clin Nutr 2018;72:87-92.
  20. Bayram S, Kanbur E. Compliance with diet and frequency of depressive mood in adolescents with phenylketonuria. Turk J Pediatr Dis 2021;15:518-25.
  21. Donat B. Compliance with diet and problems encountered in compliance with diet in phenylketonuria. Yeditepe University 2016.
  22. Alptekin IM, Cakiroglu FP. Challenges faced by phenylketonuria patients in social life: A qualitative study. ACU Journal of Health Sciences 2019;10:763-9.
  23. Top FU, Alemdar DK. The Difficulties of Families of Children with Phenylketonuria: A Qualitative Study. J Educ Res Nurs 2015;12:62-8.
  24. Gunduz M, Arslan N, Unal O, Cakar S, Kuyum P, Bülbül FS. Depression and anxiety among parents of phenylketonuria children. Neurosciences (Riyadh) 2015;20:350-6.

Telif hakkı ve lisans

Nasıl atıf yapılır

1.
Özen Yeşil B, Koç N, Köseler Beyaz E, Kucukcongar A, Bilginer Gürbüz B, Kasapkara ÇS. Fenilalaninden Kısıtlı Diyet Tüketen Fenilketonürili Çocukların Diyete Uyumunun Beslenme Durumu ve Metabolik Kontrole Etkisinin Değerlendirilmesi: Tek Merkez Çalışması. Turk J Pediatr Dis [Internet]. 2025 Mar. 24 [cited 2025 May 24];19(2):64-70. Available from: https://turkjpediatrdis.org/article/view/1095